• Išči po:
Vrni se na prejšnjo stran

οἷος 3

Et.: gl. ὅς

◆ adv. οἵως, οἷον, οἷα


1. kakšen, kak, kakršen, (kakor) = lat. qualis
        • οἷος δ' Ἄρης πόλεμόνδε μέτεισιν

2.

a) v relativnih stavkih se nanaša na korel. τοῖος, τοιοῦτος, τοιόσδε kakšen, kak, kakršen, (kakor)
        • ἀοιδοῦ τοίου, οἷος ὅδ' ἐστίν kakršen je ta
        • οὐ γὰρ που τοίους ἴδον ἀνέρας, οἷον kakor

b) demonstr. se tudi izpušča
        • στιβαρώτερον οὐκ ὀλίγον περ ἢ (τοῖον) οἵῳ Φαίηκες ἐδίσκεον
        • οὐδὲν οἷον τὸ αὐτὸν ἐρωτᾶν nič ni tako dobro kakor vprašati ga = najbolje je vprašati ga

c) včasih se asimilira z odvisnim sklonom, na katerega se nanaša
        • γνόντες τοῖς οἵοις ἡμῖν καὶ ὑμῖν χαλεπὴν εἶναι δημοκρατίαν da je ljudem kakor smo mi in vi, ljudem naše in vaše vrste
        • χαριζόμενος οἵῳ σοὶ ἀνδρί = ἀνδρὶ τοιούτῳ, οἷος σὺ εἶ
        • πρὸς ἄνδρας τολμηροὺς οἵους καὶ Ἄθηναίους = οἷοι καὶ Ἀθηναῖοί εἰσιν

3. v odvisnih vprašanjih kakšen, kak, kakršen, (kakor)
        • οἶσθα, οἷος ἐκεῖνος ἀνήρ
        • ὁρᾶτε δὴ ἐν οἵῳ ἐσμέν v kakšnem nevarnem položaju
        • σκέψαι δὲ οἵῳ ὄντι μοι περὶ σὲ οἷος ὢν περὶ ἐμὲ ἔπειτά μοι μέμφῃ pomisli, kakšen sem jaz proti tebi in ti proti meni in mi vendar očitaš

4. pri vzkliku kakšen!, kako velik!, kako dober!, kako neznaten!, kako grozen! ipd.
        • οἷον ἔργον δέδρακας·
        • οἷον ἔχεις ἐπίμαστον ἀλήτην·
        • οἷον δή νυ θεοὺς βροτοὶ αἰτιόωνται· kaj vse pač očitajo ljudje bogovom!

5. kavzalno = ὅτι τοιοῦτος

a) ker, da
        • ἐμακάριζον τὴν μητέρα, οἵων τέκνων ἐκύρησε ker (da) je imela takšne otroke
        • οἷ' ἀγορεύεις = ὅτι τοιαῦτα ἀγορεύεις
        • οἷά μ' ἔοργας = ὅτι τοιαῦτα

b) včasih stoji οἷος dvakrat
        • οἷ' ἔργα δράσας οἷα λαγχάνει κακά da ga je po takšnih dejanjih (po takšnih podvigih) zadela takšna nesreča

6. z inf. = ὥστε = da (če stoji ali lahko v prejšnjem stavku dodamo τοιοῦτος)

a) takšen da, sposoben, zmožen
        • δοκεῖ μοι τὸ πολὺ τῶν ἀνθρώπων οἷον ἕπεσθαι
        • Σωκράτης τοιοῦτος ἦν, οἷος μηδενὶ ἄλλῳ πείθεσθαι ἢ τῷ λόγῳ
        • καλόν ἐστιν ἡ ἐπιστήμη καὶ οἷον ἄρχειν τῶν ἀνθρώπων
        • λέγειν οἷός τ' ἀνήρ

b) z inf.
1 οἷός τέ εἰμι morem, zmorem, mogoče mi je, sposoben sem
2 οἷόν τέ ἐστι mogoče je, dovoljeno je, sme se storiti
        • οἷόν τε ὄν čeprav je bilo mogoče
3 οἷά τέ ἐστι mogoče je, dovoljeno je, sme se storiti

7. okrepi sup. = ὥς kar
        • ἀπέχθειαι οἷαι χαλεπώταται
        • ὄντος πάγου οἵου δεινοτάτου
        • ἀφόρητος οἷος κρυμός (= θαυμαστὸς ὅσος) čudovito hud mraz, neverjetno hud mraz
        • ὡς οἷόν τε μάλιστα kar najbolj

8. adv.

a) adv. (redko)
        ➞ adv. οἵως
        • οἷος ὢν οἵως ἔχεις kak junak si in kakšna je tvoja usoda!

b) adv.
        ➞ adv. acc. neutr. sg. in neutr. pl. οἷον, οἷα kakor (da bi), tako rekoč, kakor npr., kakor, ker pač
        • οἷον δή
        • οἷον ἀστέρα tako svetlo kakor zvezdni utrinek

c) s pt. navaja stvarni vzrok = ἅτε ker pač

č) pri števnikih blizu, skoraj, približno
        • οἷον δέκα στάδιοι



Vir: Geselska baza za novi grško-slovenski slovar (Λ-Μ) - Matej Hriberšek in sodelavci: Gardina, Yoshinaka Gerl, Iljaš, Keršič, Pikl, Pintarič, Kus, Šiškovič, Škraban

Komentiraj slovarski sestavek