Et.: iz ide. *apo, podedovani stari adverb in preverb; prim. stind. ápa, av. apa, lat. ab, (iz ital. *ap, ki je po apokopi nastal iz *apo), got. af, stvnem. aba, ab, nem. ab
A. adv.(kot adv. ga najdemo samo pri pesnikih in pri Herodotu, kjer nav. velja za tm.)
B. praep. z gen., zapostavljenoἄποvečinoma zaznamuje ločitev od kake stvari ali osebe
1. krajevno
a) od, z, na •
ἀφ' ἵππων μάχεσθαιboriti se na konjih •
ἁψαμένη βρόχον ἀπὸ μελάθρουvrv je privezala na tramovje •
στᾶσ' ἀπὸ ῥίουstoječ na skali •
ἀπὸ ῥυτῆρος σπεύδωdirjam brez uzd= na skok, skokoma •
κεκρυμμένος ἀπ' ἄλλωνskrit pred drugimi •
ἀπὸ θυμοῦsovražen, zoprn •
ἀπὸ δόξης, ἀπὸ ἐλπίδωνproti pričakovanju •
ἀπὸ σκοποῦdaleč od cilja •
ἀπ' οἴκουdaleč od doma •
εἷς ἀπὸ πολλῶνeden od mnogih •
ἀφ' ἵππων ἆλτοz voza
b) od … sem •
ἀπὸ πύργουod stolpa sem •
ἀπὸ τῶν ἵππων τοξεύω •
ἡ ἀστραπὴ ἔρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν
c) s, z, raz •
καταβαίνω ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ •
καθαιρέω δυναστὰς ἀπὸ θρόνωνs prestolaNT
2. časovno
a) od •
ἀπὸ τούτουod tedaj •
ἀφ' οὗodkar •
τὸ ἀπὸ τοῦδεodslej •
ἀπὸ παίδωνod mladih nog, od ranih let, od otroštva •
ἀπὸ παλαιοῦod nekdaj •
εὐθὺς ἀφ' ἑσπέραςko se je zmračilo
b) po, izza •
ἀπὸ δείπνουpo obedu •
ἀπὸ στρατείαςpo vojni •
ἡμέρῃ δεκάτῃ, ἀφ' ἧς (= ἀπὸ ταύτης, ᾗ) παρέλαβε τὸ τεῖχος= lat. decimo die post captam arcem
3. vzročno
a) izraža rodod, po, iz •
οὐ γὰρ ἀπὸ δρυὸς ἔσσι … οὐδ' ἀπὸ πέτρηςne izhajaš iz ...= nisi neznanega rodu •
οἱ ἀπ' ἐκείνωνpotomci onih •
εἷς ἀπὸ Σπάρτηςiz Sparte •
ὁ ἀπὸ βουλῆςsenator
b) izraža izvor 1 od, po, iz •
αἷμα ἀπὸ Τρώωνtrojanska kri •
βάλανος ἡ ἀπὸ τοῦ φοίνικοςželod s palme= datelj •
ἀπὸ θεοῦ (εἶναι)od boga •
ὁ ἀπὸ τῶν πολεμίων φόβοςstrah pred sovražniki •
οἱ ἀπὸ ΠελοποννήσουPeloponežani, Peloponezijci= οἱ Πελοποννήσιοι •
τὰ ἀπ' ἐμοῦkar moram jaz storiti •
τὰ ἀπὸ σεῦtvoje mnenje •
τὰ ἀπὸ τοῦ πλοίουostanki ladjeNT •
οἱ ἀπὸ ΠλάτωνοςPlatonovi privrženci, pristaši Platonovega nauka, Platonovi učenci 2 v NT se pogosto rabi v zvezi z adi. in glag. •
καθαρός (ἀθῷός) εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματοςnedolžen sem pri krvi •
ἀφιέναι ἀπὸ τῶν καρδίωνiz srca odpustiti •
ἰᾶσθαι ἀπό τινοςozdraveti od česa •
σῴζειν, ῥύειν ἀπὸ τοῦ πονηροῦrešiti hudega •
δικαιοῦσθαι ἀπό τινοςopravičiti se zaradi česa •
φυλάττεσθαι ἀπό τινοςvarovati se česa •
βλέπειν ἀπό τινος= φυλάττεσθαι ἀπό τινος •
φεύγειν ἀπό τινος= φυλάττεσθαι ἀπό τινος •
προσέχειν ἀπό τινος= φυλάττεσθαι ἀπό τινος •
διελέξατο αὐτοῖς ἀπὸ τῶν γραφῶνiz Svetega pisma •
ἐκρύβη ἀπὸ ὀφθαλμῶνskrito je pred očmi
c) izraža sredstvood, po, skozi, zaradi, s, z •
ἀπὸ βιοῖο πέφνενz lokom ga je usmrtil •
ἀπὸ χρημάτωνz denarjem •
ζῆν ἀπὸ θήρηςživeti od divjačine •
στέφανος ἀπὸ ταλάντων ἑξήκονταvenec, vreden 60 talentov
č) izraža način in povodod, iz, po, zaradi, na, obipd. •
ὡς ἀπ' ὀμμάτωνna videz •
ἀπὸ σπουδῆςvneto, z vnemo, iskreno •
ἀπὸ τοῦ ἀδοκήτουnepričakovano •
ἀπὸ τοῦ προφανοῦςočitno •
ἀπὸ τῆς χαρᾶςod veselja •
ἀπὸ φόβουod strahu •
ἀφ' ἑαυτοῦsam od sebeNT •
ἀπό τινος καλεῖσθαιimenovan biti po kom •
κρίνειν ἀπὸ τῶν ἔργωνsoditi po delih •
θαυμάζω ἀπό τινοςzaradi česa •
ἀπὸ σημείουna znamenje •
ἀπὸ μιᾶςenoglasno