ἀπό in ἀπαί (včasih v poznejših besedilih)

Et.: iz ide. *apo, podedovani stari adverb in preverb; prim. stind. ápa, av. apa, lat. ab, (iz ital. *ap, ki je po apokopi nastal iz *apo), got. af, stvnem. aba, ab, nem. ab

---

A. adv. (kot adv. ga najdemo samo pri pesnikih in pri Herodotu, kjer nav. velja za tm.)



B. praep. z gen., zapostavljeno ἄπο večinoma zaznamuje ločitev od kake stvari ali osebe

1. krajevno

a) od, z, na
        • ἀφ' ἵππων μάχεσθαι boriti se na konjih
        • ἁψαμένη βρόχον ἀπὸ μελάθρου vrv je privezala na tramovje
        • στᾶσ' ἀπὸ ῥίου stoječ na skali
        • ἀπὸ ῥυτῆρος σπεύδω dirjam brez uzd = na skok, skokoma
        • κεκρυμμένος ἀπ' ἄλλων skrit pred drugimi
        • ἀπὸ θυμοῦ sovražen, zoprn
        • ἀπὸ δόξης, ἀπὸ ἐλπίδων proti pričakovanju
        • ἀπὸ σκοποῦ daleč od cilja
        • ἀπ' οἴκου daleč od doma
        • εἷς ἀπὸ πολλῶν eden od mnogih
        • ἀφ' ἵππων ἆλτο z voza

b) od … sem
        • ἀπὸ πύργου od stolpa sem
        • ἀπὸ τῶν ἵππων τοξεύω
        • ἡ ἀστραπὴ ἔρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν

c) s, z, raz
        • καταβαίνω ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ
        • καθαιρέω δυναστὰς ἀπὸ θρόνων s prestola NT

2. časovno

a) od
        • ἀπὸ τούτου od tedaj
        • ἀφ' οὗ odkar
        • τὸ ἀπὸ τοῦδε odslej
        • ἀπὸ παίδων od mladih nog, od ranih let, od otroštva
        • ἀπὸ παλαιοῦ od nekdaj
        • εὐθὺς ἀφ' ἑσπέρας ko se je zmračilo

b) po, izza
        • ἀπὸ δείπνου po obedu
        • ἀπὸ στρατείας po vojni
        • ἡμέρῃ δεκάτῃ, ἀφ' ἧς (= ἀπὸ ταύτης, ᾗ) παρέλαβε τὸ τεῖχος = lat. decimo die post captam arcem

3. vzročno

a) izraža rod od, po, iz
        • οὐ γὰρ ἀπὸ δρυὸς ἔσσι … οὐδ' ἀπὸ πέτρης ne izhajaš iz ... = nisi neznanega rodu
        • οἱ ἀπ' ἐκείνων potomci onih
        • εἷς ἀπὸ Σπάρτης iz Sparte
        • ὁ ἀπὸ βουλῆς senator

b) izraža izvor
1 od, po, iz
        • αἷμα ἀπὸ Τρώων trojanska kri
        • βάλανος ἡ ἀπὸ τοῦ φοίνικος želod s palme = datelj
        • ἀπὸ θεοῦ (εἶναι) od boga
        • ὁ ἀπὸ τῶν πολεμίων φόβος strah pred sovražniki
        • οἱ ἀπὸ Πελοποννήσου Peloponežani, Peloponezijci = οἱ Πελοποννήσιοι
        • τὰ ἀπ' ἐμοῦ kar moram jaz storiti
        • τὰ ἀπὸ σεῦ tvoje mnenje
        • τὰ ἀπὸ τοῦ πλοίου ostanki ladje NT
        • οἱ ἀπὸ Πλάτωνος Platonovi privrženci, pristaši Platonovega nauka, Platonovi učenci
2 v NT se pogosto rabi v zvezi z adi. in glag.
        • καθαρός (ἀθῷός) εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματος nedolžen sem pri krvi
        • ἀφιέναι ἀπὸ τῶν καρδίων iz srca odpustiti
        • ἰᾶσθαι ἀπό τινος ozdraveti od česa
        • σῴζειν, ῥύειν ἀπὸ τοῦ πονηροῦ rešiti hudega
        • δικαιοῦσθαι ἀπό τινος opravičiti se zaradi česa
        • φυλάττεσθαι ἀπό τινος varovati se česa
        • βλέπειν ἀπό τινος = φυλάττεσθαι ἀπό τινος
        • φεύγειν ἀπό τινος = φυλάττεσθαι ἀπό τινος
        • προσέχειν ἀπό τινος = φυλάττεσθαι ἀπό τινος
        • διελέξατο αὐτοῖς ἀπὸ τῶν γραφῶν iz Svetega pisma
        • ἐκρύβη ἀπὸ ὀφθαλμῶν skrito je pred očmi

c) izraža sredstvo od, po, skozi, zaradi, s, z
        • ἀπὸ βιοῖο πέφνεν z lokom ga je usmrtil
        • ἀπὸ χρημάτων z denarjem
        • ζῆν ἀπὸ θήρης živeti od divjačine
        • στέφανος ἀπὸ ταλάντων ἑξήκοντα venec, vreden 60 talentov

č) izraža način in povod od, iz, po, zaradi, na, ob ipd.
        • ὡς ἀπ' ὀμμάτων na videz
        • ἀπὸ σπουδῆς vneto, z vnemo, iskreno
        • ἀπὸ τοῦ ἀδοκήτου nepričakovano
        • ἀπὸ τοῦ προφανοῦς očitno
        • ἀπὸ τῆς χαρᾶς od veselja
        • ἀπὸ φόβου od strahu
        • ἀφ' ἑαυτοῦ sam od sebe NT
        • ἀπό τινος καλεῖσθαι imenovan biti po kom
        • κρίνειν ἀπὸ τῶν ἔργων soditi po delih
        • θαυμάζω ἀπό τινος zaradi česa
        • ἀπὸ σημείου na znamenje
        • ἀπὸ μιᾶς enoglasno